نرخ بهره واقعی نرخ بهره ای است که انتظارات تورمی در آن لحاظ شده باشد , برای ساده شدن موضوع فرض کنید شما سرمایه گذاری کرده اید با نرخ بهره ۲۰% و در طول دوره سرمایه گذاری شما تورمی به اندازه ۱۵% وجود دارد , نرخ بهره اسمی شما ۲۰% است ولی نرخ بهره واقعی به اندازه ۵% می باشد و دلیل این اختلاف وجود ۱۵% تورم می باشد که باید از نرخ بهره اسمی کم شود تا نرخ بهره واقعی بدست بیاید . نرخ بهره واقعی را به اختصار RIR نیز می گویند .
در اینجا خالی از لطف نیست که در رابطه با نرخ بهره واقعی , اثر فیشر (Fisher Effect) را نیز بدانیم . به رابطه میان نرخ بهره واقعی (RIR) , نرخ تورم مورد انتظار (IP مورد انتظار) و نرخ بهره اسمی , اثر فیشر می گویند که به اسم اقتصاددان فیشر نامگذاری شده است . بر طبق Fisher Effect نرخ بهره اسمی باید سرمایه گذارها را در مقابل کاهش قدرت سرمایه گذاری محافظت کند . نرخ بهره اسمی به دلیل نرخ تورم از نرخ بهره واقعی بزرگتر است و فقط در زمانی برابر می شوند که تورم مورد انتظار صفر باشد .
نرخ بهره اسمی یا r = مورد انتظار IP (تورم) + RIR (نرخ بهره واقعی )
از عبارت بالا RIR را می توان بدست آورد که به صورت زیر نوشته می شود .
➡️ RIR = r – IPمورد انتظار
به طور کلی Fisher Effect را به صورت زیر بیان می کنند .
➡️ i = RIR + IP مورد انتظار + [ RIR * IP مورد انتظار ]
عبارت ( RIR*مورد انتظارIP ) برابر با صرف تورم مربوط به از دست دادن قدرت خرید پرداخت های نرخ بهره اسمی می باشد که آن هم به دلیل تورم است ، اگر مقدار آن کم باشد می توان از آن چشم پوشی کرد .