مقایسه شرکتها تنها در صورتى فایدهمند است که به یک صنعت تعلق داشته باشند، مثلاً شرکتهاى صنعتى با رشدپایین عمدتاً داراى ضرایبP/E پایین هستند. چون به رغم ثبات صنعت رشد پایینى دارند. از طرف دیگر شرکتهاى صنعتى بارشد بالا به دلیل انتظار رشد سودهاي آتی ازP/E هاى بالایى برخوردارند.
همانگونه که پیشتر اشاره شد در شرایط معینى P/E مىتواند ما را در تعیین بالا یا پایین بودن ارزش یک شرکت کمککند. همچنین کاربرد P/E محدود به شرایط خاصی است. اما علاوه بر این دامهاى دیگرى نیز در تحلیل P/E وجود دارد که در ادامه درباره برخى از آنها بحث میشود.
سود یک معیار حسابدارى است که در محاسبه آن از حسابداري تعهدي استفاده مىشود. معیارهاى اندازهگیرى سود بر طبق اصول حسابدارى متداول مقرر مىشوند. این اصول در گذر زمان تغییر مىکند و در هر کشورى نیز متفاوت از دیگرکشورها است. از این رو محاسبه سود (EPS (بسته به چگونگى دفتردارى و حسابدارى میتواند به صورتهاى متفاوت ارائه شود. در نتیجه مقایسه سود (EPS (با یکدیگر گاهى به مقایسه سیب و پرتقال میماند.
در شرایطى که اقتصاد کشور تورم بالایى را تجربه مىکند طبعاً کالاها و هزینههاى استهلاك به دلیل بالا رفتن هزینه هاى جایگزینى کالاها و تجهیزات درمقایسه با سطح عمومى قیمتها کم نمایى مىشود. بنابراین در زمانهاى تورمى P/Eها عموماً پایین تر مىآیند زیرا بازار سودها را که به صورت ساختگى به بالا گرایش دارد تخریب شده مىبیند. بررسى P/E همانند تمام ىنسبتها در گذر زمان براى پى بردن به روند آن ارزشمند است. تورم این بررسى را دشوار مىکند زیرا اطلاعات گذشته در امروز از فایده مندى کمترى برخوردارند.
P/Eپایین لزوماً بدین معنى نیست که ارزش یک شرکت کمنمایى شده است. بلکه به معناى آن است که بازار معتقد است شرکت در آینده نزدیک با مشکل روبه رو خواهد شد. سهمى که قیمتش پایین مىآید معمولاً دلیلى دارد. عمده ترین دلیل اشاین است که سود شرکت کمتر از سود انتظاری اش خواهد بود. این مسئله P/E دنباله دار بازتابى ندارد مگر آن که سود در عمل نیز محقق گردد.
اتکاى صرف بهP/E یکى از پربسامدترین اشتباهاتى که سرمایه گذاران غیرحرفهاى مرتکب مىشوند خرید سهام صرفاً به اتکاى P/E بالا یا پایین است. توجه کنید که ارزشیابى سهام تنها با تکیه بر شاخص هاى ساده اى مانند P/E ساده انگارانه و نادرست است.P/E بالا ممکن است به معنى بیش نمایى ارزش سهم باشد و هیچ تضمینى وجود ندارد که بعداً به سرعت پایین نیاید. ضمناً توجه کنید که حتى اگر ارزش سهمى کم نمایى شده باشد ممکن است ماه ها یا حتى سالها طول بکشد تا بازار ارزش آن را اصلاح نماید.
در هر صورت تجزیه و تحلیل سهام امرى بسیار پیچیدهتر از دانستن چند نسبت ساده است. به عبارت دیگر هر چند کلیدى براى معماى ارزش گذارى سهام است اما تمام آن نیست. از این رو توصیه مىشود که سرمایه گذاران براى خرید سهام با خبرگان سرمایه گذارى رایزنى نمایند.
P/E همه چیز یا به عبارتى حرف آخر را درباره ارزش سهم نمى گوید اما براى مقایسه شرکت هاى یک صنعت، کل بازار یاروند تاریخى P/E یک شرکت سودآور است.
به یاد بسپارید که :
الف)P/E یک نسبت است و از تقسیم قیمت روز سهم به سود هر سهم به دست مى آید.
ب) دو نوع اصلی P/E ،P/E دنباله دار و P/E آینده وجود دارد.
ج) به لحاظ تاریخى، میانگین E/P در دامنه ۲/۳‹‹‹‹‹‹‹ ۲/۱۳ قرار مىگیرد.
د) به لحاظ نظرى، E/P یک سهم به ما مىگوید که سرمایهگذاران حاضرند چند ریال به ازاى یک ریال سود بپردازند.
هـ ) تفسیر بهترى از E/P این است که آن بازتاب خوشبینى بازار از آینده رشد یک شرکت است.
و) E/P در مقایسه با قیمت بازار شاخص بهترى براى ارزشگذارى یک سهم است.
ز) بدون در نظر گرفتن نرخ هاى رشد صنعت، صحبت از بالا یا پایین بودن E/P یک شرکت بى معناست.
ح) تغییر در اصول حسابدارى شامل وجود چندین روش مجاز براى سود (EPS (تجزیه و تحلیل E/P را دشوار میکند.
ط) E/P ها عموماً در زمان تورم حاد پایین تر مى آیند.
ى) تفاسیر بسیارى پیرامون دلیل پایین بودن E/P یک شرکت وجود دارد.
ن) تنها به اتکاى ضریب E/P اقدام به خرید و فروش سهام نکنید.