چگونه هدف‌گذاري كنيم
چگونه هدف‌گذاري كنيم؟
زندگي تنها تعيين يك هدف و تلاش براي رسيدن به آن است. «حسيني»
انسان بي‌هدف مانند هواپيماي بدون موتور است. به بيان ديگر انسان برای انجام هر كاری نیاز به هدفی دارد تا انگیزة كافی برای انجام آن كار را داشته باشد . بسیاری از دانش‌آموزان بدون تعیین و داشتن هدف خاصی، صرفاً به اصرار خانواده و دوستان و نزدیكان خود درس می‌خوانند و بنابراین انگیزة لازم برای درس‌خواندن ندارند. لذا زود خسته مي‌شوند، كلافه و سردرگم هستند و در نهايت به هيچ چيز هم نمي‌رسند!
اولین وظیفة شما نوشتن اهداف خود در مورد تحصیل و درس‌خواندن می‌باشد. شما باید بدانید كه چرا درس می‌خوانید؟ چرا مجبور هستید سر كلاس درس بروید؟ چرا باید در آزمون‌هاي هفتگي شركت كنيد؟ چرا باید از زمان بازی كامپیوتری خود بكاهید؟ چرا بايد از تفريحات و خوش‌گذارني و مهماني‌هاي دوستان و بستگان بگذريد؟
مي‌بينيد كه براي پاسخ به اين چراها و چراهاي ديگر، الزاماً باید اهداف خود را بنویسید. مثلاً هدف و خواسته خود برای نمرات و معدل‌تان، ادامة تحصیل و دانشگاه‌تان، و حتی آیندة زندگی خود را بنویسید و همیشه آنرا همراه خود داشته باشید. این كار با وجود سادگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و نوشتن اهداف، برای موفقیت در درس بسیار مؤثر و ضروری می‌باشد. اين موضوع مهم‌تر از آن است كه تصور مي‌كنيد. به خاطر داشته باشيد كه هرچه بشر امروز در اختيار دارد، تمامي پيشرفت‌ها و تكنولوژي‌هاي امروز، آرزو و هدف يك انسان در ديروز بوده است.
مشخص كردن و نوشتن هدف اولین قدم در موفقیت شما می‌باشد. بعضی از دانش‌آموزان فكر می‌كنند كه این كار سختی و شايد اضافي است اما باید بدانید كه بدون نوشتن، مرحله بعدی وجود ندارد. در حقیقت نوشتن اهداف و آرزوها، نقطه آغازین موفقیت می‌باشد. اگر شما این قدم اول را برندارید، نخواهید توانست قدم‌های بعدی را بردارید، و بنابراین نخواهید توانست در تحصیل و زندگی به موفقیت چشمگیری برسید. تجربه بشريت نشان داده است كه انسان‌هايي كه اين راز را نمي‌دانسته يا اجرا نكرده‌اند، هيچ‌گاه به خواسته‌هايشان در زندگي دست نيافته‌اند.
خیلی‌ها درس می‌خوانند، بدون اینكه بدانند چرا؟، آنها سر كلاس‌ها حاضر می‌شوند، ولی نمی‌دانند چرا؟، آزمون‌ها را شركت مي‌كنند، ولي نمي‌دانند چرا؟ دفتر برنامه‌ريزي‌شان را گم مي‌كنند يا نمي‌نويسند ولي نمي‌دانند چرا؟، می‌دانند كه چگونه می‌شود به بهترین وجه درس خواند، ولی نمی‌دانند چرا بايد درس بخوانند؟ و… .
در اين‌جا رازي وجود دارد. اگر شما «چرايي» كارهاي امروزتان را بدانيد ۸۰درصد راه موفقيت در كنكور و تحصيل را پيموده‌ايد، ۲۰درصد باقيمانده فقط «چگونگي» پيمودن اين مسير است.
دانش‌آموزان اغلب از بی وقتی شكایت می‌كنند در حالیكه مشكل اصلی بی هدفی است.
حالا كه اهمیت نوشتن اهداف را بیان كرده‌ایم در مورد آن چند نكته را بیان می‌كنیم.
ما دو نوع هدف داریم: ۱ـاهداف كوتاه مدت ۲ـ اهداف بلند مدت
هدف كوتاه مدت هدفي است كه در بازه زماني كوتاهي قابل دسترسي است. بازه زماني شما مي‌تواند يك روز، يك هفته و يا يك ماه باشد. مثلاً خواندن صحيح یك فصل از كتاب فیزیك و فراگیری تمامی نكات و حل تمامی مسائل آن در طول يك هفته، یا مرور چند فصل از درس‌های مختلف كه قبلا خوانده‌اید و احساس مي‌كنيد فراموش كرده‌ايد، يا افزايش درصد درس رياضي در آزمون هفتگي و… .
هدف بلند مدت هدفي است كه در بازه زماني طولاني امكان دسترسي به آن فراهم مي‌شود. بازه زماني شما مي‌تواند يك ترم، ۶ماه يا يك سال باشد. اين نوع از اهداف می‌توانند خیلی رؤیایی و دور از دسترس هم باشند. مثلا رتبة یك رقمی یا دو رقمی در كنكور سراسری، مدال طلای المپیاد جهانی و یا معدل ۲۰ در هر پایه درسی.
دانش‌آموز مؤظف است اهداف (كوتاه مدت و بلندمدت) خود را روی كاغذ بنویسد و آنرا همراه خود داشته باشد مثلاً در كیفش بگذارد و یا كشوی میزش، تا همیشه آن را ببیند و اهداف خود را فراموش نكند. در دفتر برنامه‌ريزي جداول اهداف بلندمدت و كوتاه‌مدت طراحي شده است. داوطلب بايد اين اهداف را هر هفته بازنويسي نمايد.
نوشتن اهداف به چه دردی می خورد؟
سه دلیل عمده برای نوشتن اهدافتان وجود دارد.
دلیل اول: بعضی دانش‌آموزان وقتی می‌بینند كه كار كمی سخت و تكراري است، و یا هر دلیل دیگری كه بتواند باعث ياس و كاهش درس خواندن یك دانش‌آموز در هر مرحله از زمان شود، دلسرد می‌شوند و دست از تلاش برمی‌دارند. در اين مرحله داوطلب مي‌تواند از هدف خود بعنوان اهرمی برای بالا بردن انگیزه و تقویت نیروی مثبت در خود استفاده كند. يعني داوطلب مي‌تواند از خود بپرسد:
آيا می‌خواهم شاگرد اول شوم؟ آيا آرزو درم مدال طلای المپیاد فلان درس را داشته باشم؟ آيا می‌خواهم معدل ۲۰ داشته باشم؟ آيا می‌خواهمم رتبة ۲رقمی در كنكور امسال داشته باشم؟….
پس بهتر است اهدافتان را فراموش نكنید و برای رسیدن به آن تمام تلاشتان را بكارگیرید و نگذارید تا سختی‌های انجام كار شما را از رسیدن به اهدافتان باز دارد.
همچنين باید بخاطر داشته باشید كه ماهیت هر موفقیت همین است و در ابتدا باید در برابر سختی‌ها مقاومت كنید و نباید در برابر مشكلات و سختی‌ها انگیزه‌تان را از دست دهید. درس خواندن، امتحانات و كنكور مرحله‌ای است كه همه پشت سر می‌گذارند و این پشتكار، تلاش و اراده شماست كه سبب موفقیت شما خواهد شد.
دلیل دوم: فرض كنید كه شما می‌خواهید از مبداء A به مقصد B بروید. آنگاه به شما می‌گويیم كه یك راه میان‌بر از شهر A به شهر B مي‌دانيم و شما از آن استفاده مي‌كنيد و به شهر B می‌رسید. حالا اگر شما نخواهید به شهر B بروید، آنوقت چه اتفاقي مي‌افتد؟ آنوقت اگر مسیر میان‌بر را هم به شما نشان بدهيم، شما جایی نخواهید رفت زیرا قصد این كار را ندارید. در مورد درس خواندن نیز همین‌گونه است، اگر شما هدف نداشته باشید، دانستن تمامی نكات درسی و متدهای منحصربه فرد رسیدن به جواب مسائل چه ارزشی خواهند داشت؟ بنابراین تمامی متدها، روش پاسخ دادن به سؤالات، نكات درسی، روش دوره كردن، فقط وقتی به درد می‌خورند كه شما هدفی داشته باشید. وقتی كه هدف شما مشخص شد، آنوقت به كمك این روش‌ها، حتماً موفق خواهید شد.
دليل سوم: هدف براي انسان توقع موفقيت را به وجود مي‌آورد. هنگامي‌كه شما از خودتان توقع نداريد كه در يك دانشگاه دولتي قبول شويد، چگونه امكان دارد كه شما بتوانيد در كنكور سراسري رتبه خوبي كسب نماييد؟ شارون بگلي در مقاله «توقعات مي‌توانند نتايج را بيش از آنچه تصور مي‌كنيم تغيير دهند» در تاريخ ۷نوامبر۲۰۰۳ در نشريه وال‌استريت‌ژرنال نوشته است: «در آزمايش ويژه‌اي به معلم‌هاي يك دبستان گفته شد كه دسته‌اي از دانش‌آموزان در امتحانات، نتايج بسيار چشمگيري به دست آورده‌اند و جزو بچه‌هاي تيزهوش به حساب مي‌آيند. چند ماه بعد، دانش‌آموزاني كه تيزهوش فرض شده بودند، نتايج بهتري نسبت به ديگر دانش‌آموزان كسب كردند. در نتيجه اين آزمايش، مشخص شد كه در واقع توقع و طرز تفكر معلم، روي نتايج كسب شده دانش‌آموزان، تاثيرگذار بوده است.»
طبق مطالب فوق شما بايد ابتدا هدف‌تان را تعيين نماييد تا امكان موفقيت شما به وجود آيد و هدف شما به عنوان يك موتور محركه براي جلو راندن شما به كار رود و انگيزه لازم براي رسيدن را فراهم نمايد. وقتي شما اهدافتان مي‌نويسيد از ۹۵درصد انسان‌هايي كه هيچ‌گاه اين كار را انجام نمي‌دهند، جدا مي‌شويد. پس هم‌اكنون دست به كار شويد و جدول اهدافتان را بنويسيد.
دنيا از روي عادت به انساني كه گفتار و كردارش نشان مي‌دهد كه به كجا مي‌رود، روي خوش نشان مي‌دهد. «ناپلئون هيل»
استاد سیدمهدی حسيني ۲۵/۵/۸۹